Các trường hợp Nhà nước thu hồi đất được pháp luật quy định như thế nào? Có được tự ý thu hồi đất của người dân hay không? Bài viết dưới đây của Luật Trung Tín sẽ tổng hợp tất tần tật các trường hợp Nhà nước thu hồi đất mới nhất theo Luật Đất đai 2024.
Cơ sở pháp lý
- Luật Đất đai 2024
- Các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan khác.
Khái niệm Nhà nước thu hồi đất
Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện quản lý. Tuy nhiên, Nhà nước cũng sẽ có trường hợp cần thu hồi lại đất.
Căn cứ khoản 35 Điều 3 Luật Đất đai 2024 quy định: “Nhà nước thu hồi đất là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quyết định thu lại quyền sử dụng đất của người sử dụng đất hoặc thu lại đất của người đang sử dụng đất hoặc thu lại đất đang được Nhà nước giao quản lý”.
Các quyền của người sử dụng đất được quy định tại Điều 27 Luật này. Theo đó bao gồm các quyền: chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất. Thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất theo quy định của Luật này và luật khác có liên quan.
Có được tự ý thu hồi đất?
Dù Nhà nước đại diện quản lý đất đai. Nhưng điều đó không có nghĩa là Nhà nước được tự ý thu hồi đất. Theo đó, việc thu hồi đất cần phải có lý do chính đáng. Đảm bảo nguyên tắc: Nhà nước của dân, do dân, vì dân.
Căn cứ theo các Điều 78, 79, 81, 82 Luật Đất đai 202 có thể rút ra các trường hợp Nhà nước thu hồi đất:
- Thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh
- Thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng
- Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai
- Thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, không còn khả năng tiếp tục sử dụng
Các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì lý do an ninh quốc phòng
Ở mỗi lý do thu hồi sẽ có từng trường hợp Nhà nước thu hồi đất khi nào cụ thể. Theo Điều 78 Luật Đất đai 2024 thì các trường hợp đất bị thu hồi do an ninh quốc phòng gồm:
- Làm nơi đóng quân, trụ sở làm việc;
- Làm căn cứ quân sự;
- Làm công trình phòng thủ quốc gia, trận địa và công trình đặc biệt về quốc phòng, an ninh;
- Làm ga, cảng, công trình thông tin quân sự, an ninh;
- Làm công trình công nghiệp, khoa học và công nghệ, văn hóa, thể thao phục vụ trực tiếp cho quốc phòng, an ninh;
- Làm kho tàng của lực lượng vũ trang nhân dân;
- Làm trường bắn, thao trường, bãi thử vũ khí, bãi hủy vũ khí;
- Làm cơ sở đào tạo, trung tâm huấn luyện và bồi dưỡng nghiệp vụ, cơ sở an dưỡng, điều dưỡng, nghỉ dưỡng và phục hồi chức năng, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh của lực lượng vũ trang nhân dân;
- Làm nhà ở công vụ của lực lượng vũ trang nhân dân;
- Làm cơ sở giam giữ; cơ sở tạm giam, tạm giữ; cơ sở giáo dục bắt buộc; trường giáo dưỡng và khu lao động, cải tạo, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân, trại viên, học sinh do Bộ Quốc phòng, Bộ Công an quản lý.
Các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì phát triển kinh tế – xã hội
Điều 79 Luật Đất đai 2024 quy định Nhà nước thu hồi đất trong trường hợp thật cần thiết để thực hiện dự án phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Nhằm phát huy nguồn lực đất đai, nâng cao hiệu quả sử dụng đất, phát triển hạ tầng kinh tế – xã hội theo hướng hiện đại. Thực hiện chính sách an sinh xã hội, bảo vệ môi trường và bảo tồn di sản văn hóa trong trường hợp sau đây:
Xây dựng công trình giao thông
- Bao gồm đường ô tô cao tốc, đường ô tô, đường trong đô thị, đường nông thôn kể cả đường tránh, đường cứu nạn và đường trên đồng ruộng phục vụ nhu cầu đi lại chung của mọi người, điểm dừng xe, điểm đón trả khách, trạm thu phí giao thông, công trình kho bãi, nhà để xe ô tô;
- Bến phà, bến xe, trạm dừng nghỉ;
- Các loại hình đường sắt;
- Nhà ga đường sắt; các loại cầu, hầm phục vụ giao thông;
- Công trình đường thủy nội địa, công trình hàng hải;
- Công trình hàng không; tuyến cáp treo và nhà ga cáp treo;
- Cảng cá, cảng cạn;
- Các công trình trụ sở, văn phòng, cơ sở kinh doanh dịch vụ trong ga, cảng, bến xe;
- Hành lang bảo vệ an toàn công trình giao thông mà phải thu hồi đất để lưu không;
- Các kết cấu khác phục vụ giao thông vận tải.
Xây dựng công trình thủy lợi
- Đê điều, kè, cống, đập, tràn xả lũ, hồ chứa nước, đường hầm thủy công, hệ thống cấp nước, thoát nước, tưới nước, tiêu nước kể cả hành lang bảo vệ công trình thủy lợi mà phải sử dụng đất;
- Công trình thủy lợi đầu mối kể cả nhà làm việc, nhà kho, cơ sở sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng công trình thủy lợi thuộc phạm vi công trình thủy lợi.
Xây dựng công trình cấp nước, thoát nước
- Bao gồm: nhà máy nước; trạm bơm nước; bể, tháp chứa nước;
- Tuyến ống cấp nước, thoát nước; hồ điều hòa;
- Công trình xử lý nước, bùn, bùn cặn kể cả nhà làm việc, nhà kho, cơ sở sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng công trình cấp nước, thoát nước;
Xây dựng công trình xử lý chất thải
- Trạm trung chuyển;
- Bãi chôn lấp rác;
- Khu liên hợp xử lý, khu xử lý, cơ sở xử lý chất thải, chất thải nguy hại kể cả nhà làm việc, nhà kho, cơ sở sản xuất, sửa chữa, bảo dưỡng công trình xử lý chất thải.
Xây dựng công trình năng lượng, chiếu sáng công cộng
- Nhà máy điện và công trình phụ trợ của nhà máy điện;
- Công trình đập, kè, hồ chứa nước, đường dẫn nước phục vụ cho nhà máy thủy điện;
- Hệ thống đường dây truyền tải điện và trạm biến áp;
- Công trình kinh doanh dịch vụ, sửa chữa, bảo dưỡng thuộc phạm vi nhà máy điện;
- Hệ thống chiếu sáng công cộng.
Xây dựng công trình dầu khí
Giàn khai thác, công trình phục vụ khai thác, xử lý dầu khí, nhà máy lọc hóa dầu, nhà máy chế biến khí, nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học;
Kho chứa dầu thô, kho chứa, trạm bơm xăng, dầu, khí, hệ thống đường ống dẫn, hành lang bảo vệ an toàn công trình để bảo đảm an toàn kỹ thuật;
Công trình kinh doanh dịch vụ, sửa chữa, bảo dưỡng thuộc phạm vi công trình phục vụ khai thác, xử lý dầu, khí, nhà máy lọc hóa dầu, nhà máy chế biến khí, nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học;
Xây dựng công trình hạ tầng bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin
- Nhà, trạm, cột ăng ten, cột treo cáp, cống, bể, ống cáp, hào, tuy nen kỹ thuật và công trình hạ tầng kỹ thuật liên quan khác để lắp đặt thiết bị phục vụ viễn thông và thiết bị được lắp đặt vào đó để phục vụ viễn thông;
- Trung tâm dữ liệu;
- Kể cả hành lang bảo vệ an toàn các công trình để bảo đảm an toàn kỹ thuật mà không được sử dụng vào mục đích khác;
- Hệ thống cơ sở khai thác bưu gửi và điểm phục vụ bưu chính;
- Điểm bưu điện – văn hóa xã;
- Công trình kinh doanh dịch vụ, sửa chữa, bảo dưỡng thuộc phạm vi công trình bưu chính, viễn thông, công nghệ thông tin.
Và các dự án khác theo quy định.
Các trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì vi phạm pháp luật về đất đai
Các trường hợp này được quy định tại Điều 81 Luật Đất đai 2024. Ví dụ như:
- Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất. Và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
- Người sử dụng đất hủy hoại đất. Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi hủy hoại đất mà tiếp tục vi phạm.
- Đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền.
- Đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất. Mà người được giao đất, cho thuê đất không được chuyển nhượng, tặng cho theo quy định.
- Đất được Nhà nước giao quản lý mà để bị lấn đất, chiếm đất.
- Người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi về vấn đề các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để bạn đọc tham khảo. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hãy liên hệ ngay với Trung Tín theo hotline: 0989 232 568 hoặc email: luattrungtin@gmail.com hoặc truy cập ngay website: https://luattrungtin.com/ để được hỗ trợ nhanh nhất.
