Không có tên trong di chúc là vấn đề không hề mới trong cuộc sống ngày nay. Đặc biệt, nhu cầu lập di chúc không chỉ ở người lớn tuổi mà nó cũng phổ biến trong giới trẻ. Vậy không có tên trong di chúc có được nhận thừa kế không? Quyền lợi của họ như thế nào trong trường hợp này? Cùng Luật Trung Tín giải đáp thắc mắc trên trong nội dung bài viết dưới đây.

Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Dân sự 2015
• Luật Đất đai 2024
• Các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan khác.

Di chúc là gì? Quyền thừa kế là gì?

Không có tên trong di chúc xử lý thế nào? Hiện nay pháp luật nước ta quy định về thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Vậy di chúc là gì? Ai có quyền thừa kế?

Di chúc là gì?

Khái niệm di chúc

Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 thì “Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết.”. 

Như vậy, bản chất của di chúc chính là có sự chuyển dịch về tài sản. Di chúc có một số điểm đặc trưng sau:

• Là ý chí đơn phương của cá nhân: Như vậy, pháp nhân không thể là chủ thể lập di chúc. Với người từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi muốn lập di chúc phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
• Nhằm chuyển dịch di sản của người chết cho người khác đã được xác định trong di chúc.
• Chỉ có hiệu lực khi chính người xác lập ra nó đã chết.

Tài sản để lập di chúc có thể là quyền sử dụng đất theo Luật Đất đai 2024. Hay các tài sản khác pháp luật cho phép giao dịch.

Khái niệm quyền thừa kế

Pháp luật không đưa khái niệm thế nào là quyền thừa kế. Tuy nhiên, dựa trên các quy định cụ thể có thể hiểu: Quyền thừa kế là quyền của cá nhân được hưởng di sản theo pháp luật hay di chúc.

Quyền thừa kế là một quan hệ pháp luật. Tức là quan hệ giữa các chủ thể trong việc để lại di sản. và nhận di sản thừa kế được điều chỉnh bằng pháp luật.

Nó cũng là một phạm trù pháp lý. Bởi vì nó là sự ghi nhận của Nhà nước thông qua pháp luật về quyền của cá chủ thể. Vì thế quyền thừa kế phản ánh chủ thể nào có quyền gì trong lĩnh vực thừa kế.

Đặc trưng nữa là quyền thừa kế gắn liền với pháp luật. Chỉ khi có sự xuất hiện của Nhà nước và pháp luật thì mới có quyền thừa kế. Vì thế nó sẽ mất đi khi không còn Nhà nước và pháp luật.

Ai được hưởng di sản theo di chúc?

Không có tên trong di chúc có được hưởng di sản thừa kế không? Trước tiên cần xác định ai được hưởng di sản theo di chúc.

Người thừa kế theo di chúc có thể là một cá nhân bất kỳ. Miễn là đã được xác định trong di chúc mà không cần xét đến các mối quan hệ. Ví dụ quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, huyết thống với người để lại di sản hay không. 

Ai được hưởng di sản theo di chúc?

Điều này khác với người thừa kế theo pháp luật. Bởi vì thừa kế theo pháp luật phải xác định lần lượt theo hàng thừa kế. 

Ngoài ra, người thừa kế theo di chúc còn có thể là cơ quan, tổ chức. Hoặc có thể là các chủ thể khác. 

Không có tên trong di chúc có được nhận thừa kế không?

Thực tế chúng ta gặp nhiều trường hợp, cha mẹ, con cái không được chỉ định trong di chúc. Vậy thừa kế không di chúc là những ai?

Không có tên trong di chúc có được nhận thừa kế không?

Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc được quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015:

“1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

……..”

Như vậy, nếu những người sau đây không được chỉ định là người nhận thừa kế trong di chúc. Hoặc có được xác định nhưng phần họ nhận được ít hơn 2/3 của một suất thừa kế theo pháp luật thì vẫn được hưởng di sản: Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; Con thành niên mà không có khả năng lao động.

Lưu ý là những người này phải không thuộc trường hợp từ chối nhận di sản. Hoặc thuộc trường hợp không được hưởng di sản theo quy định.

Ý nghĩa của việc quy định người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc

Nước ta vẫn luôn đề cao tính nhân văn khi xây dựng pháp luật. Theo đó, có thể vì những nguyên nhân khác nhau mà người lập di chúc muốn để tài sản cho người khác. Vì thế đôi khi cha mẹ, con cái không được hưởng.

Trong khi cha, mẹ, vợ, chồng, con là những người có quan hệ huyết thống, hôn nhân, nuôi dưỡng. Nhất khi là con chưa thành niên. Hoặc khi đã thành niên nhưng không có khả năng lao động. Vì vậy, việc xác định người được hưởng thừa kế kể cả không có tên trong di chúc là hợp lý.

Cách xác định thời điểm người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc

Theo cách quy định tại Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015 thì xác định ai là đối tượng được hưởng thừa kế. Dù không được chỉ định trong di chúc. 

Tuy nhiên, pháp luật lại không có quy định về việc xác định người thừa kế ở thời điểm nào. Tức là ở thời điểm mở thừa kế (khi người lập di chúc chết). Hay là thời điểm tiến hành khai nhận di sản theo di chúc.

Về vấn đề này hiện đang có nhiều quan điểm khác nhau. Vì thế cách xử lý tại Toà án cũng chưa đồng bộ.

Người thừa kế không có tên trong di chúc được hưởng bao nhiêu di sản?

Quy định tỷ lệ hưởng

Chia thừa kế theo di chúc đối với người không có tên xác định theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015. Cụ thể họ được hưởng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật.

Người thừa kế không có tên trong di chúc được hưởng bao nhiêu di sản?

Điều này có nghĩa là nếu như không có di chúc thì di sản đó được chia theo pháp luật. Khi đó sẽ phải xác định người thuộc hàng thừa kế thứ nhất có bao nhiêu người. Tiến hành chia đều. Sau đó xác định 2/3 của một suất được chia đều đó.

Ví dụ

Ví dụ: Ông A có tài sản riêng là quyền sử dụng đất tại phường M, quận N, thành phố Z. Năm 2018 ông A lập di chúc để lại toàn bộ quyền sử dụng đất trên cho anh X. X là một người hàng xóm của A. Đến 2020 A chết. Được biết, bố mẹ của A đã chết trước rất lâu. A có vợ là bà B. A và B có con là C 15 tuổi, D 21 tuổi. Đến 2024 thì X khai nhận di sản.

Như vậy, xét trong trường hợp trên thì X là người được hưởng di sản theo di chúc. Còn B và C là người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc. B là vợ, còn C là con chưa thành niên (theo Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015).

Xác định hàng thừa kế thứ nhất

Giả sử A không để lại di chúc thì di sản là toàn bộ quyền sử dụng đất chia theo pháp luật. Giá trị quyền sử dụng đất được định giá là 1,5 tỷ. Theo Điều 651 Bộ luật này thì người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của A gồm: Cha, mẹ, vợ và các con.

Tỷ lệ người thừa kế không phụ thuộc vào di chúc

Tuy nhiên, cha mẹ của A đã chết trước nên không được hưởng di sản A để lại. Theo đó những người thừa kế theo pháp luật chỉ còn: B, C và D. Di sản được chia cho đều cho 3: 1,5 tỷ : 3 = 500 triệu/ người.

Khi đó người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc (B và C) được hưởng: 2/3 của 500 triệu = 333,3 triệu/người. 

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi về các vấn đề liên quan đến không có tên trong di chúc có được nhận thừa kế không để bạn đọc tham khảo. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hãy liên hệ ngay với Trung Tín theo hotline: 0989 232 568 hoặc email: luattrungtin@gmail.com hoặc truy cập ngay website: https://luattrungtin.com/ để được hỗ trợ nhanh nhất.